TÜRKÇE’DE AYLAR
1945 Yılına kadar ay adları şöyleydi: Kanunisani, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Eylül, Teşrinievvel, Teşrinisani, Kanunievvel
Evvel: Birincisi, ilki, olarak; Sani ise ikincisi, sonuncusu olarak kullanılıyordu.
Örneğin; Atatürk’ün ölümünü bildiren 1938 yılı gazeteleri Kasım ayı için Akşam Teşrinisani, Cumhuriyet İkinci teşrin, Ulus ise sonteşrin derler.
10 Ocak 1945’de Erzincan milletvekili olan Şair Behçet Kemal Çağlar’ın TBMM’ne verdiği yasa önerisiyle 4 ayın adı değiştirilir (keşke, diğerlerini de değiştirseydi!)
Teşrinievvel (Ar. ve Sür. 7.ay ilki ): EKİM,
Teşrinisani (7.ay ikincisi) KASIM,
Kanuni evvel (İlk kanun ayı): ARALIK,
Kanunisani (İkinci kanun ayı) OCAK olur.
Ay adlarının kökeni;
- OCAK: Isınmak için ocakların yakılmağa başlandığı ay
- ŞUBAT: Süryanice Şobat, Şabat’tan, vurma, çarpma anlamındadır. Aynı zamanda İbrani ve Babil takvimlerinin 11. Ayının adı.
- MART: Romalıların Martius (Mars) Savaş Tanrısı, Grek Ares’in karşılığıdır. Efsanevi Romulus’un babası sayılır. Mars Gezegeni, Tanrı Mars’a ithafen böyle adlandırılmıştır.
- NİSAN: Kelimenin kökeni Sümercedir. Süryanice ve İbranice ’de aynıdır. Türkçe’ ye nereden, nasıl geçtiği bilinmemekte, Yalnız Nisan Taşı denilen ilkbahar yağmurlarının biriktirildiği bir kaptan gelmiş olabilir. Biriktirilen yağmur suyu evde saklanırdı. Bolluk, bereket, uğur getirdiğine inanılırdı. (Konya Mevlana Müzesi avlusunda böyle bir taş sergilenmektedir)
- MAYIS: Grek tanrıça Maia‘nın adı, Romalılar ’da Bona Dea Bayramları mayıs ayında yapılırdı. Latince Maius / Maios‘dan; bu da büyük anlamındadır. Magia, megas, mega aynı kökenden. İtalyancası Maggio’dan maggiore daha büyük. Latince Maior daha yaşlı demek. Bundan sonra gelen Juno- June genç anlamında olduğundan Mayıs yaşlıların Haziran gençlerin ayı idi (Romalılara göre)
- HAZİRAN: Süryanice sıcak anlamına geliyor, sıcakların başladığı ay
- TEMMUZ: Sümerce Dummuzzi , ibranice Tammuz ikisi de bey, beyefendi anlamına gelir. Türkçe’ ye nasıl girdiği belli değil.
- AGUSTOS: Roma’nın ilk imparatoru (İ.Ö 63-İ.S 14) Augustus’un adıdır. Büyük, yüce anlamındadır.
- EYLÜL: Mezopotamyalı Akadlar. İbraniler. Araplar, Süryaniler vs. ulusların hepsinde ortak kökenli bir kelimedir. İlul, Alul. Ailul üzüm demektir. Üzüm ayı
- KASIM : Arapça bölmekten, kısım, kasma
- ARALIK : Eskiyen yıl ile yeni yılın arası
NOT: Behçet Kemal Çağlar, Faruk Nafiz Çamlıbel ile beraber 10. Yıl Marşı’nı yazan şairdir Selamlar
Celal KÜÇÜK
