1917 Ekim Devrimi 106 Yaşında
VELİ YALÇIN
Ekim Devrimi, Rus Devrimi, Bolşevik Devrimi veya Büyük Ekim Sosyalist Devrimi, Şubat ayında çarlığın yıkılması ve Ekim ayındaki ayaklanmaya önderlik eden Lenin ve Bolşevik Parti’nin iktidara el koyması ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’nin kuruluşuna neden olan olaydır. Yaygın kullanılan adı Sovyetler Birliği’dir.
Devrimin olduğu dönemde Rusya’da Gregoryan takvimi kullanılmaktadır. Miladi takvime göre 6-7 Kasım 1917 tarihlerinde meydana ayaklanma Gregoryan takvime göre 24-25 Ekim 1917’ye karşılık geldiğinden dolayı “Ekim Devrimi” olarak ifade edilmiştir.
Ekim Devrimi sonucu (30 Aralık 1922’de) kurulan Sovyetler Birliği, dünyanın en büyük ülkesidir.
Kuzey Kutbu’ndan Karadeniz’e Baltık Denizi’nden Uzakdoğu’ya uzanarak dünyanın altıda birini kapsayan bir coğrafyada dünyanın ilk sosyalist ülkesini inşa etmeye giriştiler. Ekim Devrimi insanlığın varoluşundan 1917’ye kadar ki zaman içerisinde kapitalizmden sosyalizme geçiş çağını başlatan çok büyük bir yol ayrımı, kopuştur. Sınıfsız ve sömürüsüz bir dünyanın, başka bir yaşamın mümkün olduğu düşüncesinin hayata geçme çabasıdır.
1917 Ekim ayaklanmasıyla kurulan Sovyetler Birliği, 26 Aralık 1991 yılında birliği meydana getiren on beş ülkenin birlikten ayrılıp bağımsızlıklarını ilan etmeleri sonucu Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği çözülmüş ve tarih sahnesinden çekilmiştir.
SSCB’nin çözülmesiyle ortaya çıkan ülkeler ise Rusya, Ukrayna, Moldova, Letonya, Estonya, Litvanya, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Tacikistan’dır.
İçinde bulunduğumuz ay ise, 1917 Ekim Devrimi’nin 106. yıl dönümüdür. Sovyetler Birliği’nin yaşam süresi 74 yıldır. Sovyetler Birliği’nin 74 yıllık yaşam süresinde dünyaya kazandırdıkları ya da kazandırmaya çalıştıklarını saymakla bitecek gibi değildir. Bunlardan birkaç örnek vermek gerekirse;
– Sovyetler Birliği, 11 Kasım 1917 tarihinden itibaren 8 saatlik çalışmayı kabul eden ilk ülke olmuştur. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’de 8 saatlik çalışma saati 1938 yılında kabul edilmiştir. Türkiye’de 1938 yılında kabul edilmiştir.
– Sovyetler Birliği, kuruluşunun hemen sonrasında kadınların özgürleşmeleri için onların ailenin sınırlarının dışına çıkması ve çalışma yaşamına katılmaları yönündeki düzenlemeleri yapmıştır. 1954 yılında çalışabilir yaştaki kadınların yüzde 75’i çalışma yaşamının içindedir. Devrimin önderi Lenin’in “bir kadının yapabileceği en verimsiz, en barbar ve en zor iş” olarak tarif ettiği çocuk bakımı ve iş görevleri devlet tarafından üstlenilmiştir. Evlilik yaşı 18’ çıkarılmıştır. Çok eşli evlilik yasaklanmıştır. Her çocuğun ilkokul eğitimi, 4 yıllık zorunlu eğitimi gerçekleştirilmiştir. Okul öncesi bütün çocukların kreş hakkı vardır. Eğitim ve sağlık parasız bir kamu hizmeti olarak kabul edilmiştir.
– Ekim Devrimi’yle birlikte kurulan Sovyetler Birliği’ndeki toplumsal, siyasi, ekonomik ve kültürel değişim ve gelişmeleri kendi varlığına tehdit olarak gören kapitalist ülkeler, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı ve İkinci Dünya Savaşı sonrası “sosyal devlet” ilkesini kabul etmek zorunda kalmışlardır.
– 25 Aralık 1991 tarihinde Sovyetler Birliği’nin çözülüşü ve sosyalizm uygulamaların ortadan kalkması sonucu başlayan küreselleşme süreci sosyal devlet uygulamalarını kesintiye uğratmıştır.
