PANİYONYA – PANIONIA
Kuşadası, Yeryüzü ’nün en güzel gökyüzü altında ve en güzel ikliminde kurulmuştur.
Çok iddialı bu sözü söyleyen tarihin babası Herodot’tur. Tek farkla Kuşadası değil de Kuşadası’ndaki Paniyonia’yı kastetmiştir.
Herodot Tarihi Birinci Kitap, 142: “ Panionion’da toplanan İon’lar, kentlerini bizim yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzü altında ve en güzel iklimde kurmuşlardır. Ne daha kuzeydeki bölgeler, ne de daha güneyde kalanlar İonia ile bir tutulamaz, hatta ne doğusu, ne de batısı; kimisi soğuk ve ıslak, kimisi sıcak ve kurak olur. “
Pers’ler bugünkü İran’ın Fars eyaletinde o zamanki adı olan Parsa bölgesinde oturuyorlardı. Başkentleri Susa idi. Başlarında Akamanış (Akhaimenid) ailesinden krallar vardır. 5.Kral 2.Kiros (Keyhüsrev-Kuraş-Cyrus, İ.Ö.559-529), idaresi altında bulunduğu Med Kralı Astiyages’e karşı isyan eder ve Med Krallığını ortadan kaldırır (İ.Ö.550). “ Medler efendiyken köle, Persler de köleyken efendi oldular ”diye yazar Herodotos.
Persler sürekli kuvvetlenerek İran’dan Halys’e, bizim Kızılırmak’a kadar uzanan Pers Krallığı’nı kurarlar.
Pers’lerin tehlikesine karşın Lidya Kralı Krezüs (Kroisos- Croesus), Babil ve Mısır krallarıyla ittifak kurar. Perslerle savaşır. Sardes Ovasında Lidya ve Pers orduları savaşır. Herodotos’a göre Persli Kiros ordusunun önüne develeri dizip yürütür, Lidyalıların bindiği atlar o güne kadar hiç deve görmediklerinden korkar kaçarlar. Savaş sonunda Persler Sardes’i işgal ederler ve Krezüs’ü esir alıp beraberlerinde götürürler (İ.Ö.546). Böylece Lidya Krallığı yıkılır. Persler Anadolu’ya yerleşmeye başlarlar.
Persler Batı Anadolu’yu ve İyon şehirlerini teker teker ele geçirirler. Perslere karşı 12 İyon şehir devleti güç birliğine giderler ve dünyada ilk kez devletler birliğini kurarlar. (USA’den esinlenerek; USİ “United States of İonia” desek pek yanlış olmaz.) Merkezlerinin bulunduğu Kuşadası-Güzelçamlı’daki yere de Panionia derler.
12 İyon şehri şunlardır: 1.Efes, 2.Milet, 3.Priene, 4.Myus, 5.Kolophon, 6.Lebedos, 7.Teos, 8.Erithrai, 9.Klazomenai, 10.Phokia, 11.Samos, 12.Chios
Perslerle savaşlarda Efes’te düzenlenen oyunlar Paniyonia’da düzenlenir ve “Paniyonia Festivali” denir.
Bundan sonrası Dünya Tarihi için daha da ilginçtir.
Perslerle yapılan savaşlarda iyonialılar, Paniyonia’da sayısız toplantılar yapar. Perslerden, başka diyarlara kaçıp kurtulma tartışılır. Prieneli bilge BIAS (Antik Tarihin 7 bilgesinden) tüm İyonia’lılara Sardunya adasına göçüp orada tek bir kent kurmayı öneririr ama, kabul görmez. Phokaia (Foça) ve Teos halkı gemilere binerek şehirlerinden kaçarlar. Foçalılar Fransa Marsilya, Antibes ve Nice’e giderler bu şehirleri kurarlar. Teos dan kaçanlar ise Yunanistan’da Abdera kentini kurarlar.
CELAL KÜÇÜK
NOTLAR:
- Paniyonia: Tüm İyonya demek, Pan-Tüm, Pantheon-Tüm tanrılar , Panislamizm, Pantürkizm, Panamerikanizm, Panorama: Pan+Orama-görüntü-Tüm görüntü gibi;
- Pers’e Fars dememiz Arapça etkisindendir. Arapça ’da P harfi yoktur. P yerine F veya B derler: Platon-Eflatun gibi.
